Don Goossens
Vooraf: klik voor een beschrijving op de foto's.
Gloriejaren
Aardenburg kende al in 1275 een Mariadevotie. In de O.L.V.-kerk stond een miraculeus beeld: een tronende Maria met het Kind op de armen, omringd met kaars of toorts - al of niet met engelen -. (Het pelgrimsteken voegt twee torenspitsen toe: de kerk telde twee torens.) Aardenburg was een Vlaams stadje, de oude kerk was eigendom van de St. Baafsabdij in Gent.
In 1296 gaf koning Edward I van Engeland blijk van zijn verering van Maria van Aardenburg. Philips de Schone en andere edelen brachten een bezoek, men verwierf enkele belangrijke relieken en een aflaat ... en de pelgrims stroomden toe. Een grote stimulans was de continue aanwezigheid van Brugse magistraten en gilden. Het werd zo druk dat het gezag de verordeningen en de handelsbepalingen met strakke hand moest handhaven. In 1466 kreeg Maria nog bezoek van Karel de Stoute maar rond 1600 ging het mis. In 1572 is het oorspronkelijke beeld door de watergeuzen vernield (?), in 1604 gaf Prins Maurits de kerk met toebehoren aan de protestanten.
De pelgrimage zakte in: vanaf 1590 zijn er geen pelgrimsinsignes meer verkocht.
Kentering
Na de verovering van Aardenburg werd de Mariaverering in stand gehouden door diensten en processies in Brugge. Een centrale plaats in deze ontwikkeling werd ingenomen door een Mariabeeld in de zijgevel van het stadhuis van Brugge. Daar troonde 'Maria met de inktpot'.*
Het beeld werd verbeelding: de 'Maria met de inktpot' werd een invulling van de oude verering van Maria van Aardenburg. Het oorspronkelijke beeld van Aardenburg zag er heel anders uit: zie de pelgrimstekens en de fresco in een sarcofaag in de Aardenburgse Bavokerk (fresco uit de veertiende eeuw).
In de beginjaren van 1870 werd een replica van 'Madonna met inktpot' in Aardenburg geplaatst om de aandacht voor de Mariaverering levend te houden. Al of niet met pelgrims.
*De voorstelling is gebaseerd op een legende. Een onschuldig ter dood veroordeelde poorter zag in een droom hoe Maria en haar Kind een stuk perkament beschreven. Hij gaf dat ter lezing aan de baljuw en werd vrij gelaten.
