pelgrimsteken maria van amersfoort

Vooraf: klik op de foto's voor de verklarende tekst.

Het begin
Een jonge vrouw wilde non worden in het Agnietenklooster in Amersfoort en had als 'bruidsschat' een simpel pijpaarden Mariabeeldje bij zich. Zij schaamde zich voor het schamele cadeau en wierp het beeldje bij een toegangspoort in de stadsgracht. De dienstmeid Griet Alberts kreeg tot drie keer toe in haar slaap de opdracht dat beeldje uit het winterse water van de gracht te halen. Zij sloeg het ijs stuk, viste het beeldje op en zette het thuis op een kast. De kaars die zij had aangestoken bleef maar branden... Via haar biechtvader kreeg het beeldje een plaats in een aanwezige Mariakapel.

Hoogtepunt
Uit afschriften van de oude 'Mirakelboeken van Amersfoort' weten we dat de wonderen zich aaneen regen: tussen 1445 en 1545 werden 540 'wonderen' vermeld. In een mirakelboek werd genoteerd welke pelgrim uit welke plaats kwam en wat zijn intentie was. Kwam deze uit dankbaarheid voor een genezing, kwam hij/zij om hulp vragen voor een ziek kind, was hij hier omdat hij was veroordeeld tot een strafpelgrimage?
Velen gingen naar Maria omdat zij de meest geschikte middelares bij de Almachtige was. Sommige heiligen kenden een specialisatie (Rochus beschermde je tegen hondsdolheid), Maria is 'breed- inzetbaar'.
De pelgrims stroomden toe, iedereen had er baat bij. De magistraten ondersteunden de jaarlijkse 'vrouwevaert'. Deze Mariaprocessie trok door de schoongemaakte straten, de stad leefde op tijdens de jaarmarkt en de kermis, de arme bevolking kon even de dagelijkse zorgen vergeten. Wereldlijke en geestelijke macht trokken samen op: de handel bloeide, de clerus bouwde van het pelgrimsgeld in 1445 een hoge O.L.V.-toren. Met een klein Mariatorentje naast de spits.

Neergang en opbouw?
In 1579 ging de O.L.V.-kerk over in protestantse handen. Het oorspronkelijke pijpaarden beeldje verkruimelde en werd als reliek opgeborgen in een schrijn (en verblijft nu in de oud-katholieke kerk ). Al kende Amersfoort een vrij tolerant bestuur, de pelgrims bleven weg, de cultus zakte in.
Er werden met wisselend succes pogingen ondernomen om de Mariaverering weer te laten bloeien. In twee godshuizen tronen twee vervangende beelden, men wil de 'vrouwevaert' in ere herstellen.
Het zij-torentje, wat straatnamen en de vele pelgrimsinsignes herinneren ons aan de gloriejaren van Amersfoort als Mariastad.