Carine Brinkman
Wat is toeval….?
Het volgende noem ik geen wonder, maar een 'toeval'. Maar, wat is toeval…? Onlangs stond ik voor de keuze bij een bijeenkomst te zijn of naar een tentoonstelling te gaan. Eigenlijk was er niet veel tijd voor, maar ik maakte de keuze naar de tentoonstelling te gaan. Het werd een middag met twee wonderlijke situaties. Ik was al een tijdje op zoek naar iemand die weet hoe je hout het beste kan vergulden. En zie: zodra we de tentoonstelling binnen liepen waren er schilderijen te zien waarin bladgoud was verwerkt. Het schitterde je tegemoet. Het was een van de laatste dagen om de tentoonstelling van kunstenaar/restaurator Charlotte Caspers te zien en dat bleek een wonderlijk goede beslissing. In een uur was het 'probleem' van de bladgouden plaat opgelost.
Daarna wandelden we nog even door Bergen. We kwamen langs de ruïnekerk, waar ik als kind vaak kwam. Los van de verwondering over de vroeg opkomende blauwe krokussen viel mijn oog ineens op het kleine bordje op de donkergroene gesloten deur van het huisje in de binnenplaats. Op het informatiebordje stond bijna achteloos het volgende zinnetje: 'Oorspronkelijk Gotische kerk met toren uit de 14e/15e eeuw, gewijd aan Petrus en Paulus. Na het heilig bloedwonder van 1422 werd de kerk ook gebruikt als bedevaartskerk. In 1574 werd het gebouw door fanatieke Geuzen verwoest. Na het gedeeltelijk herstel werd… etc.' Er heeft hier een bloedwonder plaatsgevonden?! Daar moest ik meer van weten.
Het bloedwonder uit 1422 in Bergen
Het blijkt om een 'bijna vergeten' wonder te gaan.
Als ik niet naar de tentoonstelling was gegaan had ik dit wonder niet ontdekt?
Na een zoektocht op de site van het Meertens Instituut kwam de volgende informatie tevoorschijn:
In 1422 heeft zich in Bergen een wonder voorgedaan. Een ciborie (kelk) met gewijde hosties uit de kerk van Petten was door toedoen van de Sint-Elizabethsvloed van 1421 aangespoeld bij Zanegeest, een buurtschap ten oosten van Bergen. In het volgend jaar, omstreeks Pinksteren, was het zeewater, waarmee de hosties doorweekt waren geweest, veranderd in een stof met een kleur als van geronnen bloed. De faam van het mirakel zorgde ervoor dat Bergen spoedig een bekend bedevaartsoord werd. Na de reformatie bleef de bedevaart tot in de 18e eeuw in stand via een stille devotie. In de 20e eeuw herleefde de verering op een voornamelijk lokaal niveau. De zondag voor Pinksteren werd een officiële omgang gehouden die via de huidige Russenweg, Kerkedijk en de Kapellaan voerde naar de plek waar de hosties waren gevonden en waar korte tijd na het wonder een kleine kapel was gebouwd.
Volgens de overlevering kwamen er al gauw pelgrims naar wat het 'Mirakel van Bergen' werd genoemd. Allerlei wonderen vonden plaats ná een pelgrimstocht naar Bergen. Onder deze pelgrims waren bekende figuren, onder wie gravin Jacoba van Beieren. De kapel van het Heilig Bloed, die werd opgericht op de plek waar de ciborie was gevonden, bestaat niet meer. Deze is vernield tijdens de Tachtigjarige Oorlog. In 1924 werd een nieuwe rooms-katholieke kerk gebouwd. Er is onder andere een fresco te zien van kunstenaar Jaap Min, met scènes uit de legende van het Heilig Bloed.
Ik kan het niet laten eventjes aan de woorden van Einstein te denken: 'logica brengt je van a naar b – verbeeldingskracht brengt je overal'.
Voor wie meer wil lezen over het Mirakel van Bergen: zeewater verandert in Heilig Bloed