Gé Walda,
Marieke Wickham
De Groningse edelman Sweder van Dingede die beloofd had met zijn echtgenote Beatrix op kruisvaart te gaan kocht in 1231 deze belofte af met een schenking. Iets buiten de stadswal van Utrecht mocht de Duitse Orde op zijn kosten een klooster bouwen; dit werd de Balije, de Nederlandse afdeling van de Duitse Orde. Een gevaarlijke plaats zo bleek, want het klooster ging tijdens het beleg van de Hollandse graaf Willem IV in vlammen op.
In 1345 werd het klooster binnen de stadswal herbouwd aan de Springweg. Het ‘Duitse Huis’ bestond uit verschillende gebouwen en een kerk gewijd aan Maria. Het ommuurde gebouwencomplex was het grootste klooster van Utrecht. De grootmeester bestuurde het klooster vanuit Duitsland. De Nederlandse afdeling heette de Balije, de balijer of landscommandeur zwaaide hier de scepter.
In 1580 was de uitoefening van de Rooms-Katholieke godsdienst niet langer toegestaan. De Ridderlijke Duitse Orde wordt een protestantse orde en redt daarmee haar uitgestrekte bezittingen. De Balije verandert in een adellijk instituut waar de geloften van kuisheid, armoede en gehoorzaamheid niet langer bestaan en de Staten van Utrecht nemen de taak van landscommandeur over.
In de Franse tijd wordt de Orde gedwongen het Duitse Huis te verkopen en is de Orde respectievelijk in Den Haag en Utrecht gevestigd (aan de Nieuwe Gracht), maar in 1995 keert de Orde terug naar de plaats aan de Springweg waar een deel van het oude klooster wordt betrokken.
De Balije heeft zich inmiddels ontwikkeld tot een middelgroot charitatief fonds dat hulp biedt aan zieken, gewonden en anderszins hulpbehoevenden. Daarnaast zijn er jaarlijks ongeveer 500 aanvragen voor hulp en schuldsanering, hulp aan zwerfjongeren en buitenlandse projecten. Met twee andere Utrechtse fondsen is Stichting N(oodhulp) U(trecht) opgericht. Deze vorm van hulp voorziet in een grote behoefte en is heel effectief omdat de Gemeente Utrecht de operationele kosten voor haar rekening neemt. Tenslotte investeert de RDO geld in de uitvoering van het reformatorisch gedachtengoed: financiële ondersteuning aan predikanten bij nascholing, studie en promotie.
www.rdo.nl