Gé Walda
Binnen het geheel van liefdadigheidsinstellingen in Utrecht is de Nederlandse tak van de Orde van Malta met haar 100 jaar een nieuwkomer. Een nieuwkomer weliswaar met heel oude wortels. De Orde van Malta heette aanvankelijk de Orde van Sint-Jan of johannieterorde, die al voor 1122 actief was in Utrecht. Eerst in een klooster met daaraan gekoppeld een ziekenhuis in de buurt van het huidige Vredenburg, later verhuisden de johannieters hun gasthuis naar het klooster aan de Lange Nieuwstraat, nu Museum Catharijneconvent. Toen in 1580 het openlijk belijden van de katholieke godsdienst in Utrecht werd verboden, mocht de orde geen nieuwe kloosterlingen meer aannemen.
Oprichting Orde van Malta
In 1853 herstelde de bisschoppelijke hiërarchie in Nederland. Toch duurde het nog tot 1911 voordat de Nederlandse tak van de Orde van Malta werd opgericht, omdat rooms-katholieke edelen vonden dat ze niet bij de nu protestantse Orde van de Johanniters (in 1909 opgericht) konden achterblijven.
Goede werken
Het adellijke karakter is van belang binnen de Orde van Malta, maar de goede werken staan centraal. Wat houden die werken in? De Maltezer Orde begon in Nederland met een systeem van vrijbedden. Met hulp van giften van de achterban, kocht de Orde bedden in ziekenhuizen en zorginstellingen voor onvermogende patiënten. Vlak voor de Eerste Wereldoorlog is er het partnerschap van de Ordes: Johanniters en Maltezers met het Nederlandse Rode Kruis, dat in 1867 was opgericht. Alhoewel er strubbelingen waren, werkte de Maltezer organisatie zij aan zij met het Rode Kruis aan de inrichting van noodvoorzieningen langs de grenzen.
Na de Eerste Wereldoorlog groeit het aantal activiteiten. De Orde biedt hulp bij de opvang van vluchtelingen en de bestrijding van de Spaanse griep. Ook helpt ze noodlijdende katholieke families door deze onder te brengen bij rijkere families en plaatst ze hulpbehoevende kinderen in kloosters. Er vinden rond 1920 inzamelingen plaats voor voedseltransporten, kleding en geld naar o.a. Boedapest en Wenen om de slachtoffers van het communistische schrikbewind te helpen. De periode van het interbellum kenmerkt zich echter door financiële tekorten bij de Maltezer Orde en deze brengen de directe hulpverlening in gevaar. Toch worden vlak voor de Tweede Wereldoorlog op kosten van de overheid 3000 religieuzen opgeleid tot Maltezer helpers. In actie komen ze bijna niet, want er zijn in Nederland nauwelijks gevechten.
Internationaal
De Maltezer Orde heeft invloedrijke diplomatieke en kerkelijk netwerken die zij wereldwijd in oorlogs- of crisissituatie kan inzetten. In internationaal verband werken 47 nationale associaties van de Orde samen via de hulpverleningsorganisatie Malteser International. Deze organisatie voert gezamenlijke hulpprojecten uit in crisissituaties in 20 landen zoals recentelijk na de aardbeving in Haïti en de overstromingen in Pakistan
Lourdes
In Nederland zetten leden van de Orde en vrijwilligers zich in voor diverse werken. Jaarlijks organiseert de Nederlandse Associatie een bedevaart met zorgbehoevenden naar Lourdes en twee vakantieweken voor gehandicapte jongeren. Ook vinden er bezinningweekenden plaats in Banneux.
Johannes Hospitium
In 1991 ondersteunt de Orde van Malta samen met de Johanniter Orde de oprichting van het Johannes Hospitium in Vleuten. Hier wordt een voor Nederland unieke vorm van stervensbegeleiding in praktijk gebracht.
